Uitgave: Januari 2003

Die toren betekent: thuis!

Op 4 maart heeft Erfgoed Leidschendam bij de gemeenteraad van Leidschendam-Voorburg gepleit voor behoud van het gebouw van het Dr. Neherlaboratorium. Hieronder de tekst die onze adviseur Leo van der Meule en bestuurslid Jos Teunissen bij de desbetreffende raadscommissie overbrachten:

‘Over twee jaar passeert het dr. Neher Laboratorium de belangrijke leeftijdsgrens van vijftig jaar om in aanmerking te komen voor plaatsing op de lijst van beschermde rijksmonumenten. Let wel, uitgaande van de datum van oplevering. Gaan we uit van het ontwerp, dan is die grens feitelijk al gepasseerd.

Erfgoed Leidschendam is voor toekenning van de status van gemeentelijk monument, al was het maar om de tijd tot de aanvraag van de  rijksmonumentstatus te overbruggen. Dat mag echter geen periode worden van lui achterover leunen en duimen draaien. De twee jaar kunnen gebruikt worden voor aanvullende onderzoeken en ontwerpen met betrekking tot herinrichting en hergebruik van het gebouw. En de status van gemeentelijk monument is natuurlijk volkomen terecht, getuige de waardering ervoor zoals uitgesproken door de deskundigen van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg en het bureau Rijksbouwmeester.

Als plaatselijke historische vereniging belichten wij  nog enkele aspecten van het gebouw die in de uw toegezonden stukken niet geheel uit de verf  komen. Allereerst sluit het gebouw in zijn beperkte hoogteontwikkeling goed aan op de architectuur van de St. Willibrordusstraat, de St. Bonifatiusstraat, Van Ruysdaellaan en Bachlaan. Voor de goede orde: hier laten wij de recente toevoeging - het Dr. Reinoud computercentrum - buiten beschouwing. B en W geven zelf al aan dat op de grond van dit laatste gebouw dicht en hoog gebouwd zal moeten worden als het gesloopt wordt. Wij gaan ervan uit dat dit ook geldt voor de overige bebouwing na sloop van de huidige laboratoriumgebouwen. Immers KPN zit krap bij kas en zal het onderste uit de kan willen hebben. Hoe meer voor de grond betaald zal moeten worden, hoe duurder, dichter en hoger de vervangende nieuwbouw. Wat doet dit stedenbouwkundig met het profiel en de beleving van bovengenoemde straten?

In de brief van de rijksbouwmeester is sprake van een haalbaarheidsonderzoek door de Rotterdamse architect Wessel de Jonge. Wij zijn van mening dat u, leden van de commissie, maar ook de leden van de raad en eigenlijk de gehele Leidschendams-Voorburgse bevolking, recht heeft op de uitkomsten van dit onderzoek alvorens een standpunt te bepalen.

We wijzen u er nog op, dat binnen de plattegrond van onze gemeente de spanning tussen het traditioneel vormgegeven raadhuis door de architect Kropholler en de meer modernistische schepping van Van Embden ronduit waardevol is. Beide gebouwen zijn bijna in één blik waarneembaar. Er zit slechts iets meer dan een decennium tussen, maar wat een wereld van verschil! Samen met de torens van de kerken waren de kap van het raadhuis en de toren van dit laboratorium decennia lang de herkenningspunten voor de thuiskomende Leidschendammer. Bruinverbrand van vakantie, doodmoe van een zakenreis of gewoon terug van familiebezoek, die toren betekent: thuis! Door recente nieuwbouw aan de oostkant van Leidschendam is die werking inderdaad sterk verminderd, maar dat lijkt behoud van de ruimtelijke werking op kortere afstand alleen maar noodzakelijker te maken. Want ‘thuis’ moeten we ons ook in de toekomst in onze gemeente kunnen voelen en de bijdrage van dit gebouw aan onze stedelijke identiteit is te waardevol om het zonder slag of stoot prijs te geven.    
Dames en heren, de plotselinge koerswijziging door het college verbaast en verontrust ons. Een advies door de gemeentelijke monumentencommissie lijkt niet voorhanden en een redengevende omschrijving is nog niet opgesteld. Het college lijkt te willen toegeven aan sloop zonder de waarde van het gebouw te kennen. Procedureel is die sloop dus niet gemotiveerd of gesanctioneerd, terwijl de waardering die is uitgesproken dan wel opgeschreven juist in tegenovergestelde richting wijst. Een reden voor u, leden van de commissie, om de raad te adviseren goedkeuring aan het voornemen van burgemeester en wethouders te onthouden.’

Jos Teunissen