Fietsen & Wandelen

Langs oude vaarwegen

Zo’n tweeduizend jaar geleden lag Leidschendam nog aan zee. Van Voorschoten tot Voorburg begon langs de Heerwegh, (de huidige Veurse Straatweg, Koningin Julianaweg en Voorburgseweg) de strandwal. Die was hooguit een paar honderd meter breed. En daarachter lag de Noordzee, die vooraan nog erg ondiep was. In later eeuwen vielen de zandbanken droog en schoof de duinenrij steeds verder westwaarts.

LEIDSCHENDAM-aan-ZEE

door: Maryan Ouwehand-Pijs

Zo’n tweeduizend jaar geleden lag Leidschendam nog aan zee. Van Voorschoten tot Voorburg begon langs de Heerwegh, (de huidige Veurse Straatweg, Koningin Julianaweg en Voorburgseweg) de strandwal. Die was hooguit een paar honderd meter breed. En daarachter lag de Noordzee, die vooraan nog erg ondiep was. In later eeuwen vielen de zandbanken droog en schoof de duinenrij steeds verder westwaarts.

Op zondag 13 juni 2010 wist geschiedeniskenner & uitstekend verteller Hendrik Brouwer-Schut weer veel geïnteresseerden te boeien met zijn verhalen over oude vaarwegen tijdens de jaarlijkse fietstocht van Erfgoed Leidschendam.

Bang voor de zee

De Romeinse soldaten voeren 1900 jaar geleden niet zo graag over die ondiepe Noordzee als ze van fort Matilo (bij Leiden) naar Forum Hadriani (bij Voorburg) wilden. Dan kwamen ze vaak vast te zitten. Maar wegen over land waren er niet of ze waren slecht. En de soldaten hadden vaak niks te doen maar moesten wel onderhouden worden. Kortom, veldheer Corbulo zette ze aan het werk om een gracht te graven tussen het Noordelijke krekenstelsel bij Voorschoten en het Zuidelijke nabij Forum Hadriani. Een mooi restant ervan is nog te zien in wijk De Rietvink. De gracht verzandde in later eeuwen en pas na 1200 werd onze huidige Vliet gegraven, die toen net zo smal was als de gracht van Corbulo. En net zo ondiep. Koeien konden toen gewoon van de Veurse kant waden naar hun weilanden aan de Stompwijkse kant waar het gras groener was.

Leidsendamse duinen verdwenen

Vaarwegen waren tot zo’n 100 jaar geleden belangrijker voor het vervoer dan de wegen over land. Vanaf 1600 werd het zand van de Leidschendamse duinen afgegraven voor onder andere wegverbetering. Om dat afgegraven zand af te voeren liepen er zogenoemde zandsloten vanaf de strandwal naar de Vliet. Ze kruisten de Heerwegh waar de boeren dan maar voor bruggetjes moesten zorgen.

De Vliet had in die tijd hetzelfde aantrekkelijke karakter als de Vecht nu nog heeft. Een groot aantal prachtige landgoederen lag er langs. Prinses Marianne woonde er in Vreugd en Rust en zij bedong dat ze altijd vrij zicht moest hebben op Huis ten Bosch waar haar ouders woonden. Een lange groenzone vanaf de Vliet tot in Den Haag hebben we daaraan te danken.

Water levert werk

Parallel aan de Vliet liep de Broeksloot op de grens van de natte en droge gronden in Leidschendam en Voorburg. Ook deze sloot had een belangrijke functie als vervoersweg. Boter, kaas en melk vonden hierlangs van de boerderijen hun weg naar de steden. Ditzelfde gold voor de Starrevaart die zelfs tot in Zoetermeer doorliep. Waar de Starrevaart in de Vliet uitkomt (naast Restaurant De Woelige Baren) is nog de hoge brug te zien waar er vroeger meer van waren in Leidschendam.

Het schone water van alle sloten in Veur leverde ook werkgelegenheid: maar liefst 8 wasserijen lagen in de huidige Verzetsheldenbuurt, waar dan ook vele bleekveldjes waren. En bij de Passantenhaven was de scheepswerf van de gebroeders Meijer die in de oorlog stiekem bootjes zeewaardig maakten voor de Engelandvaarders.

Deze fietstocht met vakkundige uitleg op historische plaatsen zelf bracht de geschiedenis van Leidschendam echt tot leven.