18 maart 2020

Engelandvaarder Eddy Jonker (99) overleden

Bewogen leven

Op 17 maart 2020, 4 maanden voor zijn honderdste verjaardag, overlijdt één van de laatst nog levende Engelandvaarders. Eduard Arthur Jonker werd in 1920 geboren in Amsterdam, maar groeide op in Frankrijk en Hilversum. In 1922 scheidden zijn ouders. Zijn vader, bankier van beroep, bleef in Parijs wonen. De rest van het gezin verhuisde naar Hilversum. Eddy gaat daar ook naar de lagere school en doet eindexamen aan het Nieuwe Lyceum. Als 23-jarige besluit hij op 25 juli 1943, om samen met een stel vrienden via de Noordzee de overtocht te maken richting Engeland. De kleine boot waarmee zij de overtocht willen maken is geprepareerd door de broers Jo en Pier Meijer, in samenwerking met de Van Ravesteijnwerf in Leidschendam. De boot - inclusief een extra buitenboordmotor, drijfanker, kompas en proviand voor twee dagen - wordt verstopt in het 40 ton zware vrachtschip ‘De Nooit Volmaakt’ van Kees Koole.

Mijnenveld

Behoedzaam varen de mannen via Leidschendam via de Schie, de Nieuwe Maas door het Spui richting de Haringvliet, wetende dat de tocht naar Engeland op open zee nog 150 kilometer lang zal zijn. Op vrijdagochtend 30 juli 1943 bereiken ze de Britse kust. In de verte liggen oorlogsschepen, ze besluiten om de Nederlandse vlag te hijsen. Een schip seint een morsebericht uit maar dat gaat te snel, ze begrijpen het niet. Later worden ze door het oorlogsfregat HMS Gareth opgepikt en horen dat ze in met hun boot in een mijnenveld lagen. Eddy zegt hier later over "we hebben op dat moment veel geluk gehad." Alle Nederlandse Engelandvaarders die in Londen arriveerden werden meteen naar het kantoor aan 77 Chester Square gebracht om door de Britse militaire inlichtingendienst (MI5) te worden ondervraagd.

Royal Air Force

Door de contacten met Kees Koole en Tonnie Schrader zouden verschillende Engelandvaarders er uiteindelijk in slagen om meerdere succesvolle overtochten te maken en zo de geallieerde strijdkrachten te helpen om Nederland te bevrijden. Jonker meldt zich op 19 augustus 1943 bij het Recuteringsbureau. Na een gesprek met prins Bernhard kiest hij ervoor om in dienst te gaan bij de Royal Air Force. Hij krijgt een vliegopleiding in Canada. In 1946 ontmoet Eddy Jonker tijdens zijn opleiding als instructeur vlieger bij de Nederlandse landmacht zijn toekomstige vrouw Beatrice van Delden. De vriendschap tussen Engelandvaarders is voor Eddy Jonker altijd heel belangrijk geweest: "Je hebt als verzetsgroep alles voor elkaar over," zei hij eens.

Genootschap Engelandvaarders

Na de oorlog werd het Genootschap Engelandvaarders opgericht. Eddy was samen met Prins Bernhard vaak van de partij. Zijn maatschappelijke carrière was aanzienlijk. Zo was hij directeur van bandenfabrikant Vredestein in Twente en na zijn pensionnering bleef Eddy actief als bevlogen adviseur voor uiteenlopende organisaties en diverse commissariaten. In 2011 neemt Eddy Jonker samen met de Vereniging Erfgoed Leidschendam, en dan met name het bestuurslid Jos Teunissen, het initiatief voor de oprichting van een Engelandvaardersmuseum. Op 4 september 2015 is het zover, en opent Eddy Jonker samen met Koning Willem Alexander en talloze genodigden in één van de bunkers van het Atlantikwall museum het splinternieuwe Engelandvaardersmuseum. Het vertellen van de verhalen over de Engelandvaarders is belangrijk, maar even belangrijk is het om die verhalen betekenis te geven voor het heden en de toekomst.

Interview met Eddy Jonker voor de Nationale Kinderherdenking in 2019: